دکتر مهدی کریمی تفرشی

روزنامه آسیا-قطعی برق پدیده‌ای تکراری است که هر سال با اوج‌گیری گرما و افزایش تقاضا برای سرمایش، به یک معضل جدی تبدیل می‌شود. آمارهای نگران‌کننده از ناترازی شدید بین تولید و مصرف، زنگ خطر را برای آینده انرژی کشور به صدا درآورده است. قطعی‌های برق تنها به خاموشی منازل ختم نمی‌شود، بلکه این معضل، تبعات گسترده‌ای از جمله آسیب به لوازم خانگی، توقف تولید در صنایع، کاهش رشد اقتصادی، اختلال در خدمات عمومی و بهداشتی، و در نهایت، کاهش اعتماد عمومی و نارضایتی‌های اجتماعی را به دنبال دارد.

میزان مصرف انرژی در ایران، به‌ویژه در بخش‌های خانگی و تجاری، بسیار بالاست. شدت مصرف انرژی در کشور ما چندین برابر استاندارد جهانی است که ناشی از عدم رعایت اصول بهینه‌سازی، ارزان بودن انرژی و فرهنگ مصرفی است. بسیاری از نیروگاه‌ها و شبکه‌های انتقال و توزیع برق کشور، قدیمی و فرسوده هستند. طی دهه‌های گذشته، سرمایه‌گذاری کافی برای نوسازی این زیرساخت‌ها و توسعه ظرفیت‌های جدید تولید (به‌ویژه با توجه به رشد جمعیت و توسعه صنعتی) صورت نگرفته است. تخمین زده می‌شود برای رفع ناترازی کنونی و نیازهای آینده، ده‌ها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز باشد.

از طرفی نیروگاه‌های حرارتی، که عمده برق کشور را تولید می‌کنند، به گاز طبیعی و گازوئیل وابسته هستند. در فصول سرد (به دلیل اولویت مصرف خانگی گاز) یا در اوج مصرف برق، تأمین سوخت کافی برای این نیروگاه‌ها به یک چالش تبدیل می‌شود. برای کاهش تبعات این معضل، تمرکز بر ساخت نیروگاه‌های جدید با بهره‌وری بالا (به‌ویژه نیروگاه‌های سیکل ترکیبی)، و مهم‌تر از آن، سرمایه‌گذاری‌های کلان در انرژی‌های تجدیدپذیر (خورشیدی و بادی) که پتانسیل بالایی در ایران دارند، باید در اولویت قرار گیرد. علاوه بر این کاهش تلفات برق در شبکه (که در ایران بالاست) از طریق نوسازی و به‌روزرسانی زیرساخت‌ها، می‌تواند به میزان قابل توجهی در دسترس بودن برق را افزایش دهد.

بحران برق در ایران یک چالش بزرگ است، اما با برنامه‌ریزی صحیح، سرمایه‌گذاری مناسب، و تغییر رویکردهای مصرفی، می‌توان بر آن غلبه کرد و آینده‌ای پایدارتر در حوزه انرژی را رقم زد.

دکتر مهدی کریمی تفرشی، پژوهشگر دیپلماسی اقتصادی

آسیانیوز