روزنامه آسیا- در جهان امروز که عرصه‌های گوناگون در نسبتی نزدیک با اقتصاد قرار دارد، اقتصاد هنر یکی از مباحث مهمی است که بی‌توجهی به آن، زمینه تولید و عرضه آثار فاخر را از بین می‌برد. از سوی دیگر، هنر در این مسیر، بایستی روی مرز باریکی حرکت کند تا تماما به کالایی صرفا اقتصادی بدل نشود. در واقع بی‌تفاوتی به اقتصاد هنر و همزمان اصالت محض دانستن آن، هر دو عوارض و عواقبی به‌دنبال دارد، آن‌چه مهم است حرکت هنر و هنرمند روی خط اعتدال در میانه هنر ـ اقتصاد است.

درواقع اقتصاد هنر به بررسی جنبه‌های مالی، تجاری و اقتصادی هنر می‌پردازد و این حوزه شامل تحلیل بازارهای هنری، قیمت‌گذاری آثار هنری، تأثیر هنر بر اقتصاد کلان و همچنین نقش دولت‌ها در حمایت از هنر است. در میان انواع هنرها، شاید هیچ بخشی نظیر سینما، نیازمند توجه به این بحث نیست، چرا که در قیاس با سایر عرصه، سینما حوزه‌ای گران‌قیمت به‌شمار می‌آید. 

* اقتصاد سینما و مدل‌های درآمدزایی

اقتصاد سینما به بررسی نحوه تولید، توزیع و عرضه فیلم‌ها می‌پردازد. این حوزه شامل تحلیل هزینه‌های تولید، سودآوری و درآمدزایی از نمایش فیلم، فروش دی‌وی‌دی و حقوق پخش است. سینما به عنوان یک صنعت خلاق، به اشتغال‌زایی و رشد اقتصادی کمک می‌کند و همچنین تأثیرات اجتماعی و فرهنگی عمیقی دارد.

فروش بلیت یکی از اصلی‌ترین منابع درآمد سینماست. با افزایش تعداد سالن‌های سینما و تنوع فیلم‌ها، رقابت برای جذب تماشاگران افزایش یافته است. موفقیت یک فیلم به عوامل مختلفی مانند کارگردانی، بازیگری، تبلیغات و نقدهای مثبت بستگی دارد. در ایران، با توجه به کمبود سرمایه‌گذاری در عرصه فرهنگ و هنر، نیازمند توجه جدی مسئولان و متولیان هستیم تا نه تنها سینماها تعطیل نشوند، بلکه به تعداد آن‌ها نیز افزوده شود.

با شیوع فضاهای دیجیتال، ابزارهای نمایش فیلم مجازی به یکی از بخش‌های تعیین‌کننده بدل شده است. ظهور پلتفرم‌هایی مانند نتفلیکس و آمازون پرایم، مدل‌های درآمدزایی سینما دگرگون شده است. اکنون، فیلم‌ها می‌توانند از طریق فروش دیجیتالی و پخش آنلاین درآمدزایی کنند. این تغییر، دسترسی به فیلم‌ها را برای تماشاگران تسهیل کرده و بازار جدیدی را برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است. در ایران، بسترهای مجازی نمایش در سال‌های اخیر، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و می‌توان گفت بخش بزرگی از مخاطبان سالن‌های سینما را به خود جذب کرده است.

* تأثیرات عمیق و فراگیر اقتصاد سینما

بدیهی است توجه به اقتصاد هنر، تنها منفعتی برای هنر نیست، بلکه سایر حوزه‌ها نیز از آن متآثر خواهند شد. سینما به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تعداد زیادی شغل ایجاد می‌کند. از کارگردانان و بازیگران گرفته تا تکنسین‌ها و عوامل پشت صحنه، هر یک نقش مهمی در تولید فیلم دارند. همچنین، سینما به مشاغل مرتبط مانند تبلیغات، توزیع و فروش نیز یاری می‌رساند. از سوی دیگر، فیلم‌ها می‌توانند باعث جذب گردشگر به مکان‌های خاص شوند. بسیاری از شهرها و کشورها از این فرصت استفاده می‌کنند و با ترویج مکان‌های فیلم‌برداری به افزایش گردشگری کمک می‌کنند. با این‌همه این وجه هنر هفتم، در کشور ما مورد توجه قرار نگرفته است.

* حرف آخر

کوتاه سخن این‌که، اقتصاد سینما بخشی حیاتی است که تأثیرات عمیقی بر جامعه و فرهنگ دارد. با توجه به تحولات فناوری و تغییر رفتار مصرف‌کنندگان، این عرصه باید به طور مداوم به‌روزرسانی شود تا بتواند به رشد و پایداری خود ادامه دهد. با این حال، همان‌طور که در آغاز سخن مطرح شد، استیلای تام اقتصاد، بر هنر و به‌ویژه بر سینما، می‌تواند زمینه تهی شدن آن را فراهم کرده و آن را به ابزاری برای کسب منفعت و درآمدزایی صرف بدل کند. راه درست، میانه‌روی است. اگر بخواهیم به این سؤال مهم پاسخ دهیم که سینما، هنر است یا صنعت؟ بایستی گفت که این هنر دارای وجوه گوناگونی است که می‌تواند هم جنبه‌های اقتصادی آن مورد توجه قرار گیرد و هم مولفه‌های هنری و خلاقانه آن./آسیانیوز