علی زنداکبری
روزنامه آسیا-نگارگری در ایران تاریخی باستانی دارد، این هنر پس از گذر از سال‌ها فرازونشیب به فرزندی از این آب و خاک به ارث رسید که در 4 بهمن 1308 در اصفهان چشم به دنیا گشود. او به‌واسطه شغل پدر ذهن‌اش با نگارگری اصیل ایرانی در فرش‌های مختلف آشنا شد. پدر برای پیشرفت‌اش او را به شاگردی میرزا آقا امامی احیاگر هنر سوخت معرق دوره صفوی برد. محمود پس از آن در مدرسه هنرهای زیبای اصفهان نزد عیسی بهادری از احیاکنندگان طرح‌های سنتی ایران فارغ‌التحصیل شد و سپس برای طی دوره هنرستان هنرهای زیبا به اروپا سفر کرده و طی سال‌ها به مطالعه آثار هنرمندان مختلف در موزه‌های اروپایی پرداخت. او اول وقت به موزه‌ها مراجعت می‌کرد و جزء آخرین نفراتی بود که موزه را ترک می‌کرد.
سپس به ایران بازگشت و در اداره کل هنرهای زیبای دانشگاه تهران مشغول به کار شد و بعد از آن، به مدیریت اداره ملی و استادی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران رسید. استاد فرشچیان در سال 1334 با نیادخت قوامی ازدواج کرد و صاحب یک فرزند پسر و دو فرزند دختر گردید. استاد سبک منحصر به فردی را در آثار خود ارائه نمود و دریچه‌ای نوین از نگارگری را به روی تاریخ گشود. وی ضمن پایبندی به تکنیک‌های کلاسیک نقاشی روح آثار خود را از اعتقادات مذهبی، تاریخی و ادبیات سیرآب می‌کرد. خطوط نرم گرد و منحنی و اختلاط آن با رنگ‌هایی زنده چنان نوآوری را در بطن هر اثرش به وجود می‌آورد که گویی کسی را یارای خلق چنین آثاری نیست. تخیل عمیق او منبعث از اعتقادات مذهبی آن‌چنان در جان و روحش جوشش پیدا می‌کرد که شاهکارهایی چون تابلوهای عصر عاشورا، ضامن آهو، ابراهیم نبی، پنجمین روز آفرینش، یتیم‌نوازی علی(ع) با نام اصلی پناه، تابلوی هدیه دوست بر مبنای شهادت حضرت علی‌اصغر (ع) و... را پدید آورد.
وی در خصوص تابلوی عصر عاشورا چنین می‌گوید: «سه سال قبل از انقلاب مادرم بنده را نصیحتی کرد. مادر من زن بسیار معتقدی بود و من خیلی ایشان را دوست می‌داشتم و او هم من را بسیار دوست می‌داشت. زیاد سواد نداشت، ولی قرآن را بدون غلط می‌خواند. مادرم گفت روز عاشوراست، تو چقدر کار می‌کنی بیا به روضه امام حسین (ع) برویم تا حرف حسابی به گوشت برسد. به مادرم گفتم من نمی‌آیم با همسرم به روضه بروید. بعد از این‌که مادرم و همسرم رفتند، وضو گرفتم و به حضرت توسل پیدا کردم و نشستم تابلوی عصر عاشورا را طراحی کردم. قبلا اصلا به طراحی آن فکر نمی‌کردم. خودش به ذهنم آمد و وقتی نزدیک‌های غروب بود و مادر و همسرم به منزل بازگشتند تقریبا طرح تابلو تمام شده بود. البته روزهای بعد هم روی تابلو کار کردم، ولی طرح کلی در عصر عاشورا تمام شد.»
به گفته وی الهام‌بخش تابلوی ستایش آیه یسبح لله ما فی السموات و ما فی الارض (آنچه در آسمان‌ها و زمین است تسبیح او می‌گویند) بوده است و مهربانی و یتیم‌نوازی علی (ع) سوژه اصلی کار در تابلوی پناه بوده است. استاد فرشچیان طراح پنجمین ضریح حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) و ضریح فعلی حرم حضرت امام حسین (ع) و ضریح در دست ساخت حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) می‌باشند. حمید آزادگان مدیر اجرایی پروژه ساخت ضریح امام حسین (ع) در خصوص استاد فرشچیان می‌گوید: «استاد، مجذوب اهل بیت به‌طور کلی و به‌خصوص امام رضا (ع) و امام حسین (ع) هستند. در همان روزهای اول ورودشان به پروژه به شکل بسیار بی‌آلایش بیان کردند که شش ماه هر روز به امام حسین علیه السلام متوسل می‌شدم که من وارد این کار شوم.»
استاد فرشچیان در خصوص شفای دستشان به هنگام آغاز طراحی ضریح حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) چنین گفته‌اند: «برای من معجزه بود. داستان از این قرار بود که دستم طی سانحه‌ای باید جراحی می‌شد. من خیلی ناراحت شدم و خیلی مردد بودم. دو روز بعد از آن‌که فهمیدم باید جراحی شوم به من تلفن کردند و طرح ضریح حضرت علی ابن موسی‌الرضا نصیب من شد، ابعاد را فرستادند و گفتند که حتما این طرح را تو باید انجام دهی. من خیلی خوشحال شدم و در دلم یک نوری یا یک لطفی ساری و جاری شد. آن زمان درد دستم بسیار دردناک و مشقت‌آور بود. البته ناگفته نماند که چند جلسه‌ای هم فیزیوتراپی رفتم که اگر می‌رفتم یا نمی‌رفتم تفاوتی نمی‌کرد، چون درد دستم همچنان ادامه داشت. وقتی این طرح و کاغذهای بزرگ و پهناوری که طرح ضریح روی آن هست را روی میز کارم پهن کردم، خدا گواه است که وقتی قلم را به دست گرفتم، کوچک‌ترین دردی احساس نکردم، طرح‌های ضریح را انجام دادم و دست راستم شفا پیدا کرد. ابدا هیچ درمانی نکردم. در حال حاضر هم دست راستم از جوانی قوی‌تر است.»
استاد فرشچیان تکنیک و علم نگارگری را با روح پاک و خلوص ذات چنان در هم ادغام کرد تا فن‌اش بهانه‌ای شود برای سلوک او، ارزش کارهای او در یک قرن اخیر بی‌مانند است و درک آثارش به درک عمیق روحی و نگاهی ژرفناک نیازمند است. روحشان شاد و قرین رحمت الهی.
علی زنداکبری، عضو شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس ایران) و انجمن همگرایی مواریث تمدن ایرانی
آسیانیوز
دیدگاه خود را بنویسید