روزنامه آسیا- در میان هنرهای ایرانی، یکی از عرصه‌هایی که توانست در طی سال‌ها، جایگاهی یگانه را در عرصه جهانی به‌دست آورد، فرش دستباف بود، با این‌همه در طی سالیان اخیر به‌سهولت این جایگاه از دست رفت. آمارها نشان می‌دهند که صادرات فرش دستباف ایرانی که در سال ١٣٧٨ بیش از ٧ میلیارد و ۵٠٠ میلیون دلار درآمد ارزی برای کشور به همراه داشت، امروز به کمتر از ۵٠ میلیون دلار رسیده است.
به استناد آمار سازمان تجارت جهانی، طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۲ در بازار تجارت جهانی فرش دستباف به صورت میانگین بیش از ۱۵۰ کشور صادرکننده وجود داشت. در سال ۲۰۲۲، کشورهای هند با ۳۱۰ میلیون دلار و سهم حدود ۳۰.۳ درصد، چین با ۹۳.۱ میلیون دلار و سهم حدود ۹.۱ درصد و مصر با ۸۹.۸ میلیون دلار با سهم حدود ۸.۸ درصد، سه کشور عمده در صادرات فرش دستباف بوده‌اند. پس از این کشورها نپال با سهم حدود ۸.۳ درصد، پاکستان با سهم حدود ۷.۷ درصد و در نهایت ایران با سهم ۷.۴ درصد از کل صادرات فرش دستباف جهان در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.
این در حالی است که ایران در سال ۲۰۱۱، حدود ۲۵.۵ درصد از عرضه فرش دستباف در بازارهای جهانی را در اختیار داشت و بیشترین متوسط سهم سالانه جهانی از بازار فرش در دوره ۲۰۱۱-۲۰۲۲ بوده است. سهم ایران از صادرات فرش دستباف در دوره ۲۰۱۱-۲۰۲۲ سال به سال کاهش یافت و در نهایت از ۲۵.۵ درصد به ۷.۴ درصد رسید. برعکس به سهم رقبای ایران از جمله هند، چین، نپال و پاکستان افزوده شد. به نحوی که هند توانسته سهم خود را از ۱۵ درصد در سال ۲۰۱۱ به ۳۰.۳ درصد در سال ۲۰۲۲ افزایش دهد.
این آمارها، به‌روشنی گویای همه‌چیز است که چگونه عرصه‌ای که ایران، یکه‌تاز میدان آن بود، با عدم توجه مدیران و متولیان، به رقبا واگذرا شد و هنرمندان و صنعتگران فرش دستباف، از درآمد ارزی باارزش آن محروم شدند. در همین بحث، رئیس کمیسیون فرش، صنایع دستی و گردشگری اتاق تعاون ابراز امیدواری کرد: «تصمیم‌گیران اقتصادی با رویکردی حمایتی و واقع‌بینانه به احیای جایگاه فرش دستباف در بازارهای جهانی کمک کنند.»
عبدالله بهرامی در گفت‌‌وگو با ایسنا عنوان کرد: «در شرایطی که افزایش نرخ ارز می‌توانست فرصتی طلایی برای رونق صادرات فرش دستباف ایران باشد، متأسفانه به دلیل تحریم‌های خارجی از یک سو و موانع داخلی همچون تعهد ارزی از سوی دیگر، این ظرفیت مهم اقتصادی بلااستفاده ماند.»
وی ادامه داد: «فرش دستباف، به‌عنوان یک هنر ـ صنعت اصیل ایرانی، همواره یکی از مزیت‌های صادراتی کشور بوده و در بازارهای جهانی جایگاه ویژه‌ای دارد، اما سیاست‌های محدودکننده داخلی، از جمله تعهد ارزی، نبود حمایت‌های عملی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان و مشکلات نقل و انتقال پول باعث شده تا صادرکنندگان نتوانند از این شرایط بهره ببرند.»
رئیس کمیسیون فرش، صنایع دستی و گردشگری اتاق تعاون ایران با بیان اینکه بسیاری از کشورها با استفاده از مزیت‌های نسبی خود، تحریم‌ها را به فرصت تبدیل کرده‌اند، اظهار کرد: «ما در داخل کشور با اعمال محدودیت‌های مضاعف، عملاً خودتحریمی کرده‌ایم. نتیجه این سیاست‌ها، کاهش اشتغال در صنعت فرش، تعطیلی بیشتر کارگاه‌های تولیدی و کاهش سهم ایران از بازارهای بین‌المللی بوده است.»
بهرامی افزود: «معتقدم اکنون زمان آن رسیده که سیاستگذاران، با درک اهمیت این صنعت، مقررات سختگیرانه‌ای مانند تعهد ارزی را اصلاح کرده و حمایت‌های مؤثرتری برای صادرکنندگان فراهم کنند، در غیر این صورت، این هنر ـ صنعت که هویتی جهانی برای ایران ساخته، بیش از پیش آسیب خواهد دید و فرصت‌های اقتصادی ناشی از افزایش نرخ ارز نیز بی‌ثمر خواهد ماند.»/آسیانیوز
دیدگاه خود را بنویسید