دکتر محمدرضا سعیدی

مانموهان سینگ نخست‌وزیر اسبق هند مشهور به معمار هند معاصر در ۹۲ سالگی درگذشت. طول مدت هر دولت در هند 5 سال است و سینگ پس از جواهر لعل نهرو اولین کسی بود که توانست دو دوره پیاپی به این سمت برگزیده شود. او مدرک دکتری خود را ازدانشگاه آکسفورد در رشته اقتصاد گرفته بود. سینگ بین سال‌های 2004 و 2014 نخست‌وزیر هند بود. او پس از کار در سازمان ملل متحد در دهه شصت میلادی وارد کار دولتی شد و اولین سمتش را به‌عنوان مشاور وزارت بازرگانی و صنعت هندوستان تجربه کرد.

او طی دهه 70 و 80 میلادی چندین موقعیت کلیدی را در دولت هند در اختیار داشت که از بین آن‌ها می‌توان به مشاور ارشد اقتصادی، ریاست بانک مرکزی و رئیس کمیسیون برنامه‌ریزی اشاره کرد. کارنامه سینگ در دهه 90 به مرحله جدید و حساس‌تری رسید. در سال 1991 ، یعنی زمانی که اقتصاد هند درگیر یک بحران بسیار شدید بود، ناراسیما رائو، نخست‌وزیر این کشور که به تازگی انتخاب شده بود به‌طرزی غافلگیرکننده سینگ را با سمت وزیر امور مالی وارد کابینه کرد، که تا آن زمان سابقه فعالیت سیاسی خاصی نداشت.

اقدامات انجام شده در این مرحله بود که سینگ را به عنوان یکی از برجسته‌ترین چهره‌های معاصر هند شناساند. او طی این سال‌ها علی‌رغم مخالفت شدیدی که در برابر خود می‌دید، اصلاحاتی اساسی را در اقتصاد هند ایجاد کرد که به واسطه آن‌ها اقتصاد هند آزادتر شد. گرچه این اصلاحات تأثیر مثبتی در دفع بلای بحران داشتند و سینگ به عنوان یک رهبر اقتصادی مشهور در جهان شناخته شد، اما حزب متبوع او نتوانست در انتخابات سال 1996 برنده شود و سینگ سال‌های انتهایی هزاره دوم را به‌عنوان یکی از چهر ه‌های اصلی حزب بیرون از قدرت گذراند.

سینگ در سال 1991 به‌عنوان وزیر امور مالی هند، اقتصاد هند را از قید پروانه راج رها کرد. این پروانه یا لایسنس باعث شده بود که هم رشد اقتصادی هند کند شود و هم به مدت دهه‌ها فساد در بدنه اقتصاد این کشور رشد کند. با آزاد شدن اقتصاد هند، سرعت توسعه به شدت افزایش پیدا کرد و به همین دلیل زمانی که او به نخست‌وزیری رسید به تحریک رشد بازارها پرداخت و در این زمینه موفقیت بسیاری هم کسب کرد. سینگ همراه با وزیر امور مالی پیشین، در دورانی سمتی کلیدی داشته‌اند که اقتصاد هند با نرخ رشدی 8-9 درصدی رشد کرد.

در سال 2007 هند به نرخ رشد 9 درصدی رسید و در این زمینه دومین رشد سریع در بین اقتصادهای بزرگ جهان را به خود اختصاص داد. در زمینه آموزش و درمان هم دولت سینگ برنامه بهداشت روستایی را در سطح ملی کلید زد که در آن نیم میلیون نفر کارگر در زمینه بهداشت در کشور فعال شدند.

دولت سینگ به برنامه عظیم «چهارگوشه طلایی» هم تداوم بخشید که قرار بود در آن بین چهار شهر بزرگ هند یعنی بمبئی، کلکته، دهلی و چنای که در چهارگوشه متفاوت این کشور قرار گرفته‌اند، بزرگراهی کشیده شود. سینگ جدای از این مسائل بر روی اصلاح بخش‌های مالی و بانکی هم تمرکز خاصی داشت و در کنار آن‌ها بر روی این مسئله کار کرد که کمپانی‌های بخش خصوصی را دستخوش اصلاحاتی اساسی کند. وزارت امور مالی او به سمت این مسئله حرکت می‌کرد که دهقانان را از دیون خود خلاص کرده و از سوی دیگر به سمت سیاست‌هایی صنعت‌گرا تمایل نشان می‌داد. دولت سینگ در سال 2005 ، مالیات بر ارزش افزوده را به جای مالیات بر فروش وارد نظام خود کرد. 

دوران سینگ همیشه با آرامش همراه نبود و زمانی که او در سال 2008 با ایالات متحده به توافق هسته‌ای رسید، بسیاری از احزاب دست از حمایت او برداشتند و همین مسئله باعث شد که دولت او تا مرز سقوط پیش برود. در دوران نخست وزیری او گرچه رشد اقتصادی به خوبی مهیا بود، اما مسائل نظیر امنیت وارد وضعیتی بسیار ضعیف شد.