علی جوانمردی
روزنامه آسیا-تفکر انتقادی چیست؟ تفکر انتقادی فرآیند تجزیه و تحلیل و ارزیابی اطلاعات برای نتیجه‌گیری و انتخاب است و از ما می‌خواهد اطلاعات را مورد بررسی کامل قرار دهیم، مفروضات خود را به چالش بکشیم و نتایج مختلف را بسنجیم تا قضاوت‌های منطقی و قوی داشته باشیم. برای تفکر انتقادی که به بیانی شیواتر ار تفکر خلاق به‌جای آن یاد می‌کنیم، حل مسئله و تصمیم‌گیری ضروری است. در فرآیند پیش روی یک کسب‌وکار، مهم این است که نتیجه‌گیری انجام شود و فایل‌های مسائل مختلف پروژه‌ای و سازمانی برای تصمیم گیری باز نمانَد و بالاخره به یک جمعبندی مشخص رسیده باشیم.
با این رویکرد، شاید بسیار مشخص بتوانیم بگوییم من به‌عنوان یک فعال اقتصادی و صاحب کسب‌وکار راه‌حلی برای مسئله خواهم داشت و این جمعبندی نهایی مسائل روی میز داشبورد مدیریتی می‌تواند شامل یافتن راه‌حل و یا ساختن راه‌حل باشد که هر دو به معنای راه‌حل خواهد بود و یا مسئله سازمانی را منحل می‌کنم. گاهی کافی است نوع دیدگاه و نگرش‌مان را از یک سوی قضیه به جای دیگری معطوف کنیم، این خود نوعی از کاربردهای تفکر خلاق است.
در سال 2001، کارآفرینان بین‌المللی، کتاب پرفروشی را وارد بازار کردند. عنوان کتاب، «آن بزرگ نیست که کوچک را می‌خورد، سریع است که آهسته را می‌بلعد»، به‌عنوان شعار جدیدی برای رهبران کسب‌وکار ابداع شد و اشاره به عصر حاضر دارد که در عصر دیجیتال، برای موفقیت، بدون توجه به اندازه سازمان باید سریع حرکت کنید. مشکل این رویکرد این است که حرکت سریع بدون تفکر هوشمندانه، ناخودآگاه دستوری برای شکستن همه چیز است، همان‌طور که بسیاری از شکست‌های شرکتی از آن زمان، این موضوع را به ما یادآوری می‌کند.
در مقابل، موفق‌ترین شرکت‌های جهان به ما نشان داده‌اند که راز برنده شدن در بلندمدت، تفکر عالی و دقیق و خلاقانه است و اگر اول فکر نکنید و تمام مسیر را مجسم نکنید، نمی‌توانید سریع و در مسیر درست حرکت کنید. حال سؤال این است که نقش تفکر انتقادی در استراتژی کسب‌وکار چیست؟ چرا تفکر خلاق برای توسعه و اجرای موثر استراتژی کسب‌وکار حیاتی است؟
نکتة اساسی این است که بدانیم حضور تفکر خلاق و بهره‌گیری از این نوع نگرش امری حیاتی است، زیرا توانایی حل مسئله را تقویت می‌کند، خطر را کاهش می‌دهد و از ایجاد و شکل‌گیری نقاط کور جلوگیری می‌کند. وقتی خودمان در جایگاه انتقادی و هم در جایگاه حل مسئله قرار گیریم، حتی اگر راه‌حل قابل دسترسی را نیابیم، ابعاد مسائل مهم شرکت را لمس می‌کنیم. تفکر خلاق نوآوری می‌سازد، تصمیم‌گیری آگاهانه را بانی می‌شود و همکاری و پویایی تیم را افزایش می‌دهد. به‌علاوه سازگاری را در یک محیط همیشه در حال تغییر بهبود می‌بخشد.
«تفکر انتقادی» در کسب‌وکار، فرآیند تحلیل و ارزیابی عینی اطلاعات برای اتخاذ تصمیمات مستدل و نو است. به جای پذیرش اطلاعات به صورت قطعی، زیر سؤال بردن مفروضات را شامل می‌شود و ارزیابی شواهد، کاوش در راه‌حل‌های جایگزین و در نظر گرفتن نتایج احتمالی را متصور است. تفکر انتقادی برای هر کسی که در استراتژی کسب‌وکار دخیل است از ذینفعان سازمان و مدیران کسب‌وکار گرفته تا همکاران و تیم سازمان، ضروری است، زیرا تضمین می‌کند که تصمیمات بر اساس منطق و شواهد است، نه بر اساس سوگیری‌های سلیقه‌ای یا احساسات و استبداد اشخاص دارای قدرت سازمان. همین امر باعث می‌شود به سمت خِرد جمعی رفته و تصمیم جامع‌تری اتخاذ شود.
استراتژی‌های کسب‌وکار اغلب شامل چالش‌های پیچیده‌ای هستند که راه‌حل‌های روشنی ندارند. تفکر انتقادی و تفکر خلاق به مدیران کسب‌وکار و تیم‌ها کمک می‌کند تا این چالش‌ها را بشکنند، علل ریشه‌ای را شناسایی کنند و راه‌حل‌های نوآورانه را به جای پیش‌فرض روش‌های «آزموده‌شده قطعی قبلی» جایگزین کنند. این رویکرد درک کامل‌تری از مسئله و مشکل پیش رو به ما می‌دهد و به راه‌حل‌های قوی‌تر و پایدارتر منجر می‌شود.
همچنین نکته مهم این است که در تجارت، ریسک، امری ذاتی است، اما تفکر انتقادی با به چالش کشیدن مفروضات و شناسایی رخدادهای احتمالی، این ریسک را کاهش می‌دهد. شرکت‌ها ممکن است راه‌حل‌های بسیار دست‌یافتنی را بدون استفاده از این روش از دست بدهند یا بر اساس اطلاعات نادرست یا ناقص تصمیم بگیرند که منجر به اشتباهات استراتژیک شود. تفکر انتقادی با پرسش از «چرا» و «چگونه» همه موارد مهم تأثیرگذار را به‌سرعت شناسایی می‌کند و طرز فکری انتقادی با تیم‌ها را به در نظر گرفتن دیدگاه‌های جدید و زیر سؤال بردن هنجارهای فعلی وادار می‌کند، و اذهان را به نوآوری را هدایت می‌کند.
متفکران انتقادی به جای پیروی از رقبا، رویکردهای جدیدی را بررسی می‌کنند که می‌تواند منجر به ایده‌های موفق شود و شرکت را در بازار متمایز کند. تفکر انتقادی با اولویت دادن به داده‌ها و شواهد بر فرضیات و احساسات و سلائق سازمانی مسبوق به سابقه، تصمیم‌گیری آگاهانه را رشد می‌دهد. با ارزیابی منابع مختلف اطلاعات، مدیران کسب‌وکار می‌توانند تصمیماتی اتخاذ کنند که به احتمال زیاد منجر به نتایج مثبت و همسو با اهداف بلندمدت سازمان شود.
علی جوانمردی، ایده‌پرداز و مؤسس گروه فنی مهندسی ایتوک
آسیانیوز
دیدگاه خود را بنویسید