دکتر مهدی کریمی تفرشی

آمار و اطلاعات مربوط به صادرات خرما نشان‌دهنده آن است که ایران، در سال 1399 با رقمی‌حدود 297 میلیون دلار دومین صادرکننده بزرگ خرما در جهان بوده است. با این حال، با توجه به پایین بودن متوسط قیمت خرمای صادراتی ایران به کشورها در سال 2020 در مقایسه با قیمت صادراتی کشورهای دیگر نظیر تونس، عربستان، فرانسه، هلند و آمریکا، ارزآوری به نسبت کمتری دارد. ضمن این‌که خرمای ایران عمدتاً به صورت فله‌ای و در بسته‌بندی‌های بزرگ 5 الی 10 کیلویی به کشورهای دیگر صادر می‌شود که هم از نظر بازارپسندی مناسب نیست و هم این‌که فرصت و زمینه انجام فراوری‌های مختلف را محدود می‌کند. 

از این رو، صادرات خرمای ایران با ارزش افزوده پایین‌تری همراه است. در واقع می‌توان گفت معمولاً خرمای ایران بعد از صادرات به کشورهای هدف، در آنجا با انجام فراوری‌های مختلف، مجدداً بسته‌بندی شده و با الصاق برچسب مربوط به انواع استانداردهای کیفی و بهداشتی (حلال، ایزو 22000، ایزو 9002 وHACCP)، با برند و بسته‌بندی‌های دیگر به بازار عرضه می‌شود. حتی به کشور ایران نیز صادر می‌شود و این جای تأسف بسیار دارد.

عدم توجه شرکت‌های صادرکننده به الزامات، ویژگی‌ها، سلایق و نیاز بازارهای هدف به ویژه از نظر نوع بسته‌بندی محصول، یکی از مهم‌ترین دلایل ضعف نظام بازاریابی محصول خرماست. با توجه به این‌که ایران سومین تولیدکننده خرما در جهان است، انتظار می‌رود روی صادرات این محصول به‌عنوان یکی از کالاهای باارزش در میان صادرات غیرنفتی مدیریت بیشتری صورت گیرد، چرا که این محصول پتانسیل این را دارد که منشاء ارزآوری و ایجاد ارزش افزوده در کشور باشد.