دکتر مهدی کریمی تفرشی

روزنامه آسیا-بحران‌های کشور در زمینه تأمین آب، گاز، برق و همچنین مشکلات حمل و نقل، تأثیرات عمیق و چندجانبه‌ای بر صنعت غذای ایران گذاشته و هزینه‌های سربار قابل توجهی را به این صنعت تحمیل کرده است. این چالش‌ها در مجموع به کاهش تولید، افزایش قیمت تمام شده محصولات، کاهش کیفیت و حتی به خطر افتادن امنیت غذایی منجر می‌شوند.

صنعت غذا به شدت به آب وابسته است، هم برای کشاورزی که مواد اولیه را تأمین می‌کند و هم برای فرآیندهای تولید در کارخانجات. کمبود آب و خشکسالی‌های مداوم، تولید محصولات کشاورزی را کاهش داده و قیمت مواد اولیه را افزایش می‌دهد. این موضوع به خصوص برای محصولاتی که نیاز آبی بالایی دارند (مانند برنج، گندم و برخی میوه‌ها و سبزیجات) بسیار حادتر است. گاز طبیعی به عنوان سوخت اصلی در بسیاری از کوره‌ها، بویلرها و سیستم‌های گرمایشی در صنایع غذایی استفاده می‌شود. قطع یا کاهش فشار گاز، فعالیت این واحدها را مختل می‌کند و می‌تواند منجر به توقف تولید، فساد مواد اولیه و محصولات در حال فرآوری شود.

قطع برق منجر به توقف ناگهانی خطوط تولید در کارخانجات می‌شود. این توقف‌ها نه تنها باعث کاهش تولید و از دست رفتن زمان کار می‌شوند، بلکه می‌توانند به تجهیزات حساس آسیب برسانند. بسیاری از واحدهای تولیدی مجبور به استفاده از ژنراتورهای دیزلی می‌شوند که هزینه سوخت، نگهداری و استهلاک بالایی دارند. این هزینه‌ها به صورت مستقیم به هزینه سربار تولید اضافه می‌شوند. همچنین، خسارت ناشی از فساد مواد اولیه و محصولات، از دست دادن مشتری و جبران خسارت به آنان نیز جزو هزینه‌های سربار غیرمستقیم محسوب می‌شود.

این مشکلات باعث افزایش چشمگیر قیمت تمام‌شده محصولات غذایی، کاهش حاشیه سود تولیدکنندگان، کاهش توان رقابتی در بازارهای داخلی و خارجی و در نهایت، تضعیف امنیت غذایی کشور شده است. بسیاری از تولیدکنندگان مجبورند بخشی از این هزینه‌ها را به مصرف‌کننده منتقل کنند که منجر به افزایش قیمت‌ها می‌شود. برخی نیز برای جبران زیان، مجبور به کاهش کیفیت محصول یا توقف فعالیت می‌شوند.

در مجموع، بحران‌های زیرساختی آب، انرژی و حمل و نقل، چالش‌های جدی برای صنعت غذایی ایران ایجاد کرده‌اند که برای حفظ پایداری و رشد این صنعت، نیاز به برنامه‌ریزی جامع و سرمایه‌گذاری‌های زیربنایی از سوی دولت و بخش خصوصی دارد.حل این چالش‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری‌های جدی در زیرساخت‌های انرژی و حمل و نقل، و همچنین برنامه‌ریزی جامع و پایدار از سوی نهادهای مسئول است.

دکتر مهدی کریمی تفرشی، رئیس کارگروه کسب‌وکارهای جاده ابریشم سازمان ملل ـ یونسکو

آسیانیوز