روزنامه آسیا-شناسنامه دار کردن فرش توسط سازمان استاندارد و مرکز ملی فرش از سه سال گذشته آغاز شده است اما از آنجایی که این استاندارد اختیاری بود، حتی یک نفر اقدام به شناسنامه دار کردن فرش ها نکرد.
به گزارش ایرنا، اصالت فرهنگی و هنری نهفته در طرح‌ها و نقش‌های فرش ایرانی همواره آن را در سطح بین‌المللی متمایز ساخته است. با این حال، پیامدهای تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، این صنعت اصیل را نیز تحت تأثیر قرار داده است. در نتیجه، عرضه مستقیم فرش‌های ایرانی به بازارهای جهانی محدود شده و راه‌های جایگزینی چون صادرات از طریق چمدان یا کپی‌برداری از طرح‌ها و عرضه آنها توسط سایر کشورها، به ویژه افغانستان، رواج یافته است.
بافندگان در کارگاه‌های زیرزمینی افغانستان، فرش‌هایی را با اقتباس از طرح‌های اصیل ایرانی تولید کرده و سپس آنها را به نام ایران در بازارهای بین‌المللی عرضه می‌کنند. نکته قابل توجه آن است که گاهی این کپی‌برداری‌ها با جزئی‌ترین تغییرات در نقش و نگارها همراه است تا از پیگیری‌های قضایی و بین‌المللی جلوگیری شود.
فرش‌های ایرانی، بازتابی از تمدن و فرهنگ دیرینه این سرزمین هستند و با ویژگی‌هایی چون رنگ‌آمیزی خاص، نمادهای طبیعی، اساطیری، تاریخی و گردشگری، همواره مورد توجه خارجی‌ها قرار گرفته‌اند. اما از سال ۱۳۹۷ با تشدید تحریم‌ها، صنعت فرش نیز وارد لیست تحریم‌ها شد.
از آنجایی که فرش های ایرانی نمی تواند به خاطر شرایط تحریمی در بازارهای جهانی عرضه شود از طریق کپی برداری از طرح ها و یا راهکار چمدانی خارج شد هر چند طرح های ایرانی دارای ثبت جهانی هستند اما با کوچکترین تغییر در طرح ها می توان آنها را از لیست کشور مربوطه خارج کرد و به آن طرح جدید گفت.
برای بررسی راهکارهای جلوگیری از کپی‌برداری طرح‌های فرش ایرانی و لزوم شناسنامه‌دار کردن آنها، با عبدالله بهرامی، رئیس کمیسیون صنایع دستی، فرش و گردشگری اتاق تعاون ایران و زهرا کمانی، رئیس مرکز ملی فرش ایران به گفت‌وگو نشستیم.
استاندارد اجباری راهکار شناسنامه دار کردن فرش های ایرانی است
عبدالله بهرامی رئیس کمیسیون صنایع دستی، فرش و گردشگری اتاق تعاون ایران با بیان اینکه گنجینه های بزرگی در طرح و نقش نگار فرش ها داریم می گوید: به راحتی می توان جلوی دزدی طرح های ایرانی را گرفت هر چند اقداماتی در این زمینه از سال های پیش گرفته شده اما اجرایی نشده است.
وی ادامه می دهد: شناسنامه دار کردن فرش توسط سازمان استاندارد و مرکز ملی فرش از سه سال گذشته آغاز شده است اما از آنجایی که این استاندارد اختیاری بود، حتی یک نفر اقدام به شناسنامه دار کردن فرش ها نکرد.
رئیس کمیسیون صنایع دستی، فرش و گردشگری اتاق تعاون ایران خاطر نشان می کند: اکنون یک عدد شکلات در کشور بدون مجوزهای استاندارد تولید نمی شود اما فرش ایرانی با این اصالت و فرهنگ بدون شناسنامه و هویت تولید می شود و به راحتی در بازارهای جهانی عرضه می شود بدون اینکه جزییاتی از آن درج شود.
وی با بیان اینکه برای حفاظت و صیانت از حقوق تولید کننده و مصرف کننده باید فرش ایرانی شناسنامه دار شود می گوید: با شناسنامه دار کردن فرش ها امکان دزدی از طرح ها و حتی فرش های ایرانی وجود ندارد و به راحتی می توان جلوی آن را گرفت اما از آنجایی این فرش ها دارای شناسنامه نیستند حتی اگر دزدی شوند امکان رسیدگی وجود ندارد.
بهرامی عنوان می کند: زمانی که فرش شناسنامه دار شود در آن تعداد رج و رنگ، نوع الیاف طبیعی و مصنوعی، نوع بافت، گره، زمان تولید، نام تولیدکننده و بافنده و ... مشخص می شود و این ملاکی برای سنجش فرش ایرانی از غیر ایرانی خواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه در تمام دنیا محصولات صادراتی دارای بارکد هستند می گوید: اگر فرش های ایرانی نیز دارای شناسنامه باشند دیگر هیچ کسی جرات جعل از طرح ها و فرش های ایرانی را نخواهد داشت و مانند سند رسمی قابل پیگیری و عرضه است.
رئیس کمیسیون صنایع دستی، فرش و گردشگری اتاق تعاون ایران از سازمان استاندارد درخواست کرد که نسبت به اجباری کردن استاندارد فرش ایرانی اقدام کند.
وی با اشاره به اینکه حتی در داخل ایران نیز فرش های افغانی به نام فرش ایرانی به فروش می رود می گوید: در بسیاری از فروشگاه های فرش، فرش بافت افغان نیز به نام فرش ایرانی عرضه می شود این فرش ها به قدری نزدیک به طرح های ایرانی هستند که قابل تشخیص برای هر فرد خاصی نیستند.
بهرامی اضافه کرد: فروشنده باید به خریدار اعلام کند فرشی که می فروشد فرش دستباف افغان یا ایرانی است تا خریدار نسبت به قیمت و طرح فرش افغان تصمیم به خرید بگیرد.
شناسنامه دیجیتالی در فرش نهادینه شود
زهرا کمانی رئیس مرکز ملی فرش ایران درباره ضرورت شناسنامه دار کردن فرش های ایرانی می گوید: شناسنامه فرش ایرانی باید به گونه ای در فرش نهادینه شود که امکان مجزا کردن در آن نباشد و امکان رهگیری وجود داشته باشد.
وی ادامه می دهد: شناسنامه در فرش هم می تواند به صورت بارکد دار باشد تا امکان کپی برداری را کمتر کرده و به فرش ایرانی هویت ببخشد.
رئیس مرکز ملی فرش ایران تاکید می کند: زمانی که فرش ایرانی دارای بارکد باشد دیگر نمی توانند فرش ایرانی را به نام سایر کشورها در بازار عرضه کنند این امر منجر به کاهش تقلب در بازارهای جهانی می شود بایستی در این زمینه فرهنگسازی شود ضمن اینکه در گذشته بافندگان نام برند فرش را روی قالی ها می بافتند.
وی به مزایای شناسنامه دار کردن فرش های ایرانی اشاره می کند و می گوید: زمانی که فرش ها شناسنامه دار شوند به راحتی می توان فهمید که این فرش برای کدام منطقه از کشورمان و با الهام از طرح کدام استان است و حتی به قیمت گذاری در صنعت فرش کمک می کند.
کمانی اضافه می کند: از آنجایی تعداد رنج، رنگ، نوع الیاف، طرح و ... در تعیین قیمت فرش مهم است زمانی که شناسنامه فرش موجود باشد می توان جلوی دلالی ها و قیمت گذاری های بی ضابطه را بگیرد.
رئیس مرکز ملی فرش ایران با بیان اینکه بسیاری از طرح های فرش ایرانی ثبت جهانی شده اند می گوید: طرح و فرش های ایرانی با طرح‌های پیچیده و رنگ‌های بی‌نظیر، ریشه‌های عشایری و طراحی‌های ساده و اصیل، نقوش خاص از هر منطقه کشور و ... ثبت جهانی شده اند.
وی بیان می کند: با اینکه طرح های ایرانی ثبت جهانی در فهرست میراث ناملموس یونسکو شده اند اما با تغییر کوچک در طرح می تواند اثبات کرد که طرح ثبت شده نیست و این امر امکان کپی برداری از طرح های ایرانی را بیشتر می کند و سود آن به جیب سایر افراد می رود.
کمانی خاطر نشان می کند: طرح ها و فرش‌های ایرانی، بیانگر هویت، تاریخ، باورها و سبک زندگی عشایر ایرانی در کشورمان هستند که نیاز است با شناسنامه دار کردن و اهمیت به آن از این میراث کهن خود صیانت کنیم.
فرش ایرانی نمادی از هویت ملی، آرمان‌های فرهنگی و ارتباطات بین‌المللی کشورمان است. این هنر اصیل، هرچند در فهرست میراث ناملموس یونسکو نیز ثبت شده، اما برای حفظ این هنر و رسیدن به جایگاه واقعی‌اش، شناسنامه‌دار کردن فرش توسط نهادهای مربوطه، و حتی خود بافندگان و تولیدکنندگان، اهمیتی حیاتی دارد. این اقدام ضروری است تا از فروش فرش ایرانی به نام ایران اما به کام سایر کشورها جلوگیری شود و سود و ارزآوری آن برای کشوری غیر از ایران نباشد./آسیانیوز
دیدگاه خود را بنویسید