روزنامه آسیا-در سال‌های اخیر پژوهشگران و دانشوران زیادی در مورد جایگاه زبان فارسی و نسبت آن با ایران فرهنگی و هویت ملی، نکته‌سنجی و تحقیق کرده‌اند. با آنکه دیدگاه این پژوهشگران، در مورد روند تطور و تحول زبان فارسی متفاوت بوده است، اما کمتر محققی در خصوص نقش بی‌بدیل زبان فارسی در شکل‌گیری هویت ملی، تردید کرده است.
از نظر این دانشوران، صرف نظر از مشترکات جامعه بشری، دو ویژگی کلیدیِ عنصر زبان فارسی و تاریخ ایران‌زمین، مهمترین مشخصه ایرانیان در مقایسه با دیگر جوامع بشری و قومی در جهان محسوب می‌شود. در همین زمینه پروفسور سیدحسن امین، فیلسوف و ایرانشناس بر این باور است که زبان فارسی همواره زایندگی و پویندگی خودش را با سنت‌ها و جشن‌های قومی و ملی مانند نوروزگان و... حفظ کرده است و آثار بر جا مانده از دیرهنگام تا سده‌های اخیر، مهمترین نشانه این دیدگاه است.
از نگاه این شاعر و ایرانشناس، نوروز در زبان فارسی و فرهنگ ایرانی پیوستگی جاودانه دارد و فردوسی در شاهنامه آن را به عصر اساطیری و پادشاهی جمشید می‌رساند. زبان فارسی به گواهی و گزارش یونسکو، یکی از معدود زبان‌های کلاسیک جهان با ادبیاتی گرانسنگ است که همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد. در گستره وسیع ایران فرهنگی، نه تنها کشورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان و بخش‌هایی از هند و پاکستان به فارسی صحبت می‌کنند، بلکه زبان رسمی شبه قاره هند تا قبل از تسلط انگلیسی‌ها بر هندوستان فارسی بود و حتی هنوز بخشی از فرهنگ و سنت‌های ایرانی در این جوامع تداوم دارد و تحقیقا این جوامع، در حوزه ایران فرهنگی، صورتبندی می‌شوند.
سلاطین عثمانی به فارسی مکاتبه می‌کردند و شعر می‌نوشتند و به گزارش ابن بطوطه، شعر سعدی را خنیاگران چین ترانه‌وار در بزم امیرزاده‌ای چینی بر روی دریا بر زبان داشتند. تا همین امروز هم، مسلمانان چین نماز خود را به زبان فارسی می‌خوانند و تقریبا اکثر دانشگاه‌های قدیمی جهان یک بخش زبان و ادبیات فارسی دارند. در ادامه این دیدگاه، به معرفی چند چهره پیشگام همسو با اهداف گسترش و تقویت زبان فارسی می‌پردازیم.
از نام‌آوران، عالمان، شاعران و نویسندگانی که اندیشه و تفکرشان با اهداف متعالی مشترک در جهت هم‌اندیشی و همگرایی گویشوران فارسی‌زبان و سخن‌گستران حوزه تمدنی ایران بزرگ و تقریب و تقارب مذهبی در سطح جهان همسویی و هماهنگی دارد، به نام چند تن از این چهره‌ها می‌توان اشاره کرد:
۱. سیدجمال‌الدین اسدآبادی، معروف به افغانی که خاستگاه او اسدآباد همدان بود و در عصر خود سرآمد بود.
۲. علامه محمد اقبال لاهوری که می‌گوید: ای جوانان عجم جان من و جان شما.
۳. دکتر محمود افشار یزدی که موقوفات زیادی برای ترویج زبان فارسی برجای گذاشت.
در این زمانه هم برخی افراد و نهاد‌های فرهنگی برآنند تا زایش و رویش ادبی ایران و چراغ جشن نوروزگان را پرفروغ نگاه دارند. در همین زمینه پروفسور حسن امین می‌گوید: «ثبت و انتقال سنت‌های فرهنگی ایران، بسیار مهم هستند و ما کوشش می‌کنیم این میراث بزرگ را پاس بداریم. ما در دایره‌المعارف ایرانشناسی، مجله حافظ، انجمن هم‌اندیشان ایران فرهنگی و بنیاد جهانی سبزمنش، با آرمان گسترش و ترویج فرهنگ مشترک، حرکت فرهنگی این بزرگان ادب و شعر را فارغ از برنامه‌های زودگذر، دنبال کرده و می‌کنیم. از این منظر، برای بسیاری از اهل ادب، مولانا جلال‌الدین اگرچه زاده بلخ و متوفای قونیه است، متعلق به همه فارسی‌زبانان است و رودکی سمرقندی، فردوسی طوسی، سعدی و حافظ شیرازی، نظامی گنجوی و... نیز خاص کشوری مشخص نیستند و به همه فارسی‌زبانان تعلق دارند.»
همچنین استاد حسن امین می‌گوید: «ما در بخش ایرانشناسی در جلد یکم شاهنامه امین، همه جشن‌های ایران باستان و در صدر آن‌ها جشن نوروز و سنت‌های مرتبط با جشن‌های نوروزگان را به نظم و نثر معرفی کرده‌ایم که می‌تواند میراث‌دار فرهنگ ایرانی، برای نسل‌های بعدی شود. در نگاهی عمیق‌تر، سنت‌ها و جشن‌های نوروزی در قلمرو ایران فرهنگی، حلقه وصل و ارتباط فرهنگی این جوامع به حساب می‌آید، به‌طوری‌که روند تعاملی ادبیات فارسی و میراث نوروزی، از کاشغر چین تا بخش‌هایی از ترکیه و اروپا را به یکدیگر پیوند داده است. در واقع توالی و تداوم سالانه نوروز در این جوامع، یکی از عوامل پویایی و زایش‌های فرهنگی در این گستره بزرگ و متنوع محسوب می‌شود و این میراث گرانسنگ، مرهون قوت زبان و ادبیات فارسی در تاریخ ایران فرهنگی است.»
علی‌اکبر طیب
آسیانیوز
دیدگاه خود را بنویسید