روزنامه آسیا-در سال‌های اخیر، اخبار مربوط به ازدواج و طلاق به یکی از پربازدیدترین موضوعات تبدیل شده است. در این میان، افزایش نرخ طلاق و بالا رفتن سن ازدواج، زمینه را برای انتشار آمارهای متناقض و گمانه‌زنی‌های مختلف فراهم کرده است.
به گزارش مهر، اخیراً تحلیل‌هایی پیرامون آمارهای منتشر شده از سوی سازمان ثبت احوال در فضای مجازی دست به دست می‌شود و توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. در واقع، آمارهای مربوط به ازدواج و طلاق از جمله پربازدیدترین اخبار سال‌های اخیر بوده‌اند. افزایش نرخ طلاق، بالا رفتن سن ازدواج، کاهش ازدواج در میان جوانان و دیگر مسائل مرتبط، موجب شکل‌گیری بازار داغی از آمارهای ضد و نقیض در این حوزه شده است. به ویژه اخباری درباره اشکال غیرمعمول ازدواج نظیر کودک‌همسری، چندهمسری و ازدواج با افراد مسن‌تر تحت عنوان «شوگرددی و شوگرمامی»، بازتاب گسترده‌ای داشته و فارغ از صحت و سقم این آمارها، خوراک جذابی برای رسانه‌های غیررسمی به منظور جذب مخاطب فراهم کرده است.
مثلاً چند پیش خبری در خصوص ازدواج ۲۵ هزار دختر و پسر جوان با افراد بالای ۵۰ سال منتشر شده و از آن با اصطلاح «شوگرددی و شوگرمامی» یاد شد.
این در حالی است که در خبرها آمده بود از اول فروردین تا پایان دی ماه ۱۴۰۳، تعداد ۱۷ هزار و ۳۴۷ فقره ازدواج برای مردان بالای ۵۰ سال و ۶ هزار و ۷۸۳ فقره ازدواج برای بانوان در همین گروه سنی ثبت شده است. که همین موضوع به ثبت ۲۵ هزار ازدواج جوانان با افراد بالای ۵۰ سال تعبیر شده بود. در حالی که در خبر از تفاوت سنی در این ازدواج‌ها سخنی به میان نیامده بود.
از سوی دیگر خبری مبنی بر ۳۰۰ هزار چند همسری در ایران نیز پر بازدید شد و برخی مسئولین امر نیز این آمار را تکرار کردند. از طرفی آمارهایی هم در خصوص ازدواج و طلاق منتشر می‌شود و مثلاً عنوان می‌شود که به ازای هر ۳ ازدواج ۱ طلاق یا به ازای هر ۵ ازدواج دو طلاق اتفاق می‌افتد در حالی که کارشناسان بر این باورند که آمارهای ازدواج یک سال با آمار طلاق در همان سال ارتباطی به هم ندارد و نباید با هم مقایسه شود. زیرا طلاق‌ها بیشتر در ازدواج‌های سال‌های قبل اتفاق افتاده است.
این آمارهای عجیب و ضد و نقیض ما را بر آن داشت تا به بررسی ماجرا بپردازیم.
۲۵ هزار ازدواج بالای ۵۰ سال
علیرضا لاور، کارشناس خانواده و مدرس دانشگاه، در گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص خبر ۲۵ هزار ازدواج با افراد بالای ۵۰ سال اظهار داشت: درک این آمار در ابتدا به تعریف ما از جوانی بستگی دارد و اینکه چه بازه سنی را به عنوان جوان در نظر می‌گیریم. برای مثال، در برخی تعاریف رسمی، افراد تا سن ۳۹ سالگی جوان محسوب می‌شوند. بنابراین، ازدواج یک خانم ۳۹ ساله با یک آقای ۵۰ ساله امر چندان غیرمعمولی نیست و اختلاف سنی ۱۲ ساله در این ازدواج، متعارف تلقی می‌شود.
وی افزود: بنابراین، میزان تفاوت سنی در این ازدواج‌ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. اگر در یک ازدواج، اختلاف سنی بین زوجین به طور قابل توجهی بالا باشد، مثلاً بالای ۲۵ سال، می‌توان گفت چنین آماری می‌تواند مصداق ازدواج جوانان با افراد مسن‌تر باشد. به عنوان نمونه، ازدواج یک دختر ۱۸ یا ۲۵ ساله با فردی که هم‌سن پدرش بوده و حداقل ۲۰ سال از او بزرگ‌تر است، یا ازدواج یک پسر ۲۵ ساله با خانمی که در سن مادرش قرار دارد، در تعریف این پدیده جای می‌گیرد.
علیرضا لاور در ادامه با اشاره به آمار ۲۵ هزار ازدواج ثبت شده برای افراد بالای ۵۰ سال (۱۷ هزار مرد و ۶ هزار زن) بیان کرد: در اغلب موارد، انگیزه جوانان برای ازدواج با افراد مسن‌تر، مسائل مالی است. در مقابل، افراد بالای ۵۰ سال نیز به دنبال تأمین نیازهای عاطفی خود در این نوع روابط هستند. با این حال، اینگونه ازدواج‌ها معمولاً از پایداری چندانی برخوردار نیستند و طرف مسن‌تر اغلب تمایلی به ثبت رسمی ازدواج ندارد تا وضعیت تأهل در مدارک هویتی‌اش تغییری نکند. برای ارائه تصویر دقیق‌تر از وضعیت ازدواج‌های غیرمتعارف، لازم است سازمان ثبت احوال آمار ازدواج‌ها را با در نظر گرفتن اختلاف سنی قابل توجه، مانند ۲۰ یا ۲۵ سال به بالا، منتشر کند.
وی بار دیگر بر اهمیت فاکتور اختلاف سنی در تحلیل آمارهای ازدواج تأکید کرد و اظهار داشت: تنها در صورتی که اختلاف سنی بین زوجین در یک ازدواج بسیار زیاد باشد (مثلاً بالای ۲۵ سال)، می‌توان آن را به عنوان ازدواج جوانان با افراد مسن‌تر تلقی کرد.
این مدرس دانشگاه همچنین به عوامل مؤثر در افزایش آمار ازدواج بالای ۵۰ سال اشاره کرد و گفت: افزایش سن ازدواج در جوانان یکی از دلایل اصلی این آمار است. بسیاری از افراد به دلیل مشکلات اقتصادی و عدم اطمینان از تأمین هزینه‌های زندگی، ازدواج خود را به تأخیر می‌اندازند. عامل دیگر، ازدواج مجدد است. افرادی که تجربه طلاق یا فوت همسر را داشته‌اند، در سنین بالاتر احتمال ازدواج مجددشان افزایش می‌یابد و این موارد نیز در آمار ازدواج افراد بالای ۵۰ سال لحاظ می‌شود.
آیا ۳۰۰ هزار چندهمسری در ایران صحت دارد؟
علی اکبر محزون، کارشناس آمار و جمعیت شناسی، در گفتگو با خبرنگار مهر با زیر سوال بردن این آمار گفت: بر اساس داده‌های سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت مردان متأهل کشور حدود ۲۱ میلیون و ۲۶۰ هزار نفر بوده است. در همین زمان، تعداد زنان متأهل ۲۱ میلیون و ۱۴۰ هزار نفر گزارش شده که نشان می‌دهد تعداد مردان متأهل بیشتر است. وی تصریح کرد: آمار چند همسری تنها زمانی معنا پیدا می‌کند که تعداد زنان متأهل از مردان متأهل بیشتر باشد تا سرانه بیش از یک همسر برای برخی مردان قابل تصور شود.
محزون در ادامه علت بیشتر بودن تعداد مردان متأهل را اینگونه توضیح داد: احتمالاً این تفاوت ناشی از حضور اتباع خارجی، به ویژه مردان مهاجر بدون خانواده همراه در زمان سرشماری بوده است. این افراد که عمدتاً از کشورهایی نظیر افغانستان به ایران آمده بودند، در سرشماری به عنوان مردان متأهل مقیم ایران ثبت شده‌اند، در حالی که همسرانشان در کشور مبدأ حضور داشته‌اند. لازم به ذکر است که سرشماری نفوس، تمامی افراد مقیم در ایران، اعم از ایرانی و غیرایرانی را شامل می‌شود.
علیرضا لاور در این خصوص هم بیان کرد: این آمار هم محل چالش است. این آمار باید بر اساس تعداد مردان متأهل و زنان متأهل باشد و به تعدادی که تعداد زنان متأهل بیشتر باشد می‌توان آن را جزو آمار چند همسری به حساب آورد.
وی در ادامه در خصوص علت بیشتر بودن تعداد مردان متأهل از زنان متأهل در آمارهای سرشماری گفت: چگونه ممکن است مرد متاهلی در ایران باشد که زن متاهلی به ازای آن در سرشماری نباشد. این مسئله ممکن است به دلیل ازدواج ایرانیان با اتباع یا افراد غیر ایرانی باشد که همسرانشان در جمعیت افراد متأهل ثبت نشده‌اند.
علیرضا لاور در این خصوص هم بیان کرد: این آمار هم محل چالش است. این آمار باید بر اساس تعداد مردان متأهل و زنان متأهل باشد و به تعدادی که تعداد زنان متأهل بیشتر باشد می‌توان آن را جزو آمار چند همسری به حساب آورد.
وی در ادامه در خصوص علت بیشتر بودن تعداد مردان متأهل از زنان متأهل در آمارهای سرشماری گفت: چگونه ممکن است مرد متاهلی در ایران باشد که زن متاهلی به ازای آن در سرشماری نباشد. این مسئله ممکن است به دلیل ازدواج ایرانیان با اتباع یا افراد غیر ایرانی باشد که همسرانشان در جمعیت افراد متأهل ثبت نشده‌اند.
هاشم کارگر، رئیس سازمان ثبت احوال کشور، در واکنش به انتشار اخبار ضد و نقیض و آمارهای نادرست در حوزه جمعیت اظهار داشت: سازمان ثبت احوال به عنوان متولی اصلی تولید و انتشار آمارهای جمعیتی در کشور شناخته می‌شود. در همین راستا و به منظور شفاف‌سازی و ارائه اطلاعات دقیق، این سازمان در سال ۱۴۰۲ اقدام به راه‌اندازی مرکز رصد جمعیت کشور کرده است.
وی افزود: در این مرکز رصد، داشبوردهای جمعیتی جامعی وجود دارد و بخشی از اطلاعات مورد نیاز عموم جامعه نیز به طور منظم در پورتال رسمی سازمان ثبت احوال منتشر می‌شود. بنابراین، هرگونه آمار و اطلاعات جمعیتی که از طریق این پورتال اعلام شود، مورد تأیید و استناد سازمان ثبت احوال است.
کارگر با اشاره به آمارهای غیررسمی تصریح کرد: هرگونه آماری که از مرجع رسمی سازمان ثبت احوال نقل نشده یا به نادرستی به این سازمان نسبت داده شود، غیرقابل اعتماد است و قطعاً مورد پیگیری قرار خواهد گرفت. در عین حال، تحلیل‌های اشتباه ارائه شده توسط منابع غیررسمی، ارتباطی با سازمان ثبت احوال ندارد./آسیانیوز
دیدگاه خود را بنویسید